W tym artykule zostaną opisane zadania należące do Rządowego Centrum Legislacji oraz jego struktura i kompetencje Prezesa. Artykuł przedstawia także jakie praktyczne informacje można znaleźć za pomocą witryny internetowej Rządowego Centrum Legislacji.

 Rządowe Centrum Legislacji – status prawny, podstawowe zadania

Zadania Rządowego Centrum Legislacji

Rządowe Centrum Legislacji jest państwową jednostką organizacyjną, która podlega Prezesowi Rady Ministrów, koordynuje działalność legislacyjną Prezesa Rady Ministrów, Rady Ministrów i innych organów Administracji Rządowej. Zadania Rządowego Centrum Legislacji w większości znajdują się w art. 14c ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (dalej: „ustawa o Radzie Ministrów”), należy do nich przede wszystkim obsługa prawna Rady Ministrów poprzez m.in.:

1. opracowywanie rządowych projektów ustaw na zasadach i w trybie określonych w regulaminie pracy Rady Ministrów;
2. opracowywanie stanowisk prawno-legislacyjnych do rządowych projektów aktów prawnych innych niż określone w pkt 1 powyżej oraz do projektów założeń projektów ustaw;
3. opracowywanie pod względem legislacyjnym rządowych projektów aktów prawnych innych niż określone w pkt 1, skierowanych do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, w tym poprzez ich ocenę pod względem prawnym i redakcyjnym przez Komisję Prawniczą prowadzoną przez Centrum;
4. analizowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji w szczególności w zakresie wpływu na polski system prawa;
5. koordynowanie pod względem prawnym i formalnym przebiegu uzgodnień rządowych projektów aktów prawnych;
6. wydawanie, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski";
7. współdziałanie z ministrem właściwym do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej w sprawie dostosowania prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej i jego wykonywania;
8. współdziałanie z Radą Legislacyjną w zakresie opiniowania rządowych projektów aktów normatywnych pod względem ich zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz spójności z polskim systemem prawa;
9. monitorowanie wydawania przez organy administracji rządowej przepisów wykonawczych do ustaw;
10. wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach lub wskazanych przez Prezesa Rady Ministrów”.

Oprócz zadań wymienionych powyżej, Rządowe Centrum Legislacji prowadzi również aplikację legislacyjną, na której szkoli przyszłych legislatorów, na potrzeby urzędów administracji państwowej.

Prezes i struktura Rządowego Centrum Legislacji

Na czele Rządowego Centrum Legislacji stoi Prezes Centrum (dalej jako: „Prezes”) który kieruje Centrum przy pomocy wiceprezesów i dyrektorów komórek organizacyjnych centrum. Prezes jest powoływany w drodze otwartego i konkurencyjnego konkursu przez Prezesa Rady Ministrów, który może go również odwołać. Wymogi jakie musi spełnić kandydat na Prezesa określono w art. 14e ust. 2a ustawy o Radzie Ministrów, są to: ukończenie wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskanie tytuł magistra; obywatelstwo polskie; korzystanie z pełni praw publicznych; brak skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; posiadanie kompetencji kierowniczych; posiadanie co najmniej 6-letniego stażu pracy, w tym co najmniej 3-letniego stażu pracy na stanowisku kierowniczym; posiadanie wiedzy z zakresu spraw należących do właściwości Centrum.

Prezes jest dysponentem środków budżetu państwa przeznaczonych na finansowanie Centrum i nadaje mu regulamin organizacyjny, który określa zakres zadań i tryb pracy jego komórek organizacyjnych.

Rządowe Centrum Legislacji, w myśl statutu nadanego mu przez Prezesa Rady Ministrów, składa się z następujących Departamentów i Biur: Departament Prawa Administracyjnego; Departament Prawa Gospodarczego; Departament Prawa Pracy, Rodziny i Infrastruktury; Departament Prawny i Postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym; Departament Dzienników Urzędowych i Tekstów Jednolitych;  Biuro Administracyjne, Biuro Finansowe.

Poza powyższym podziałem, Prezes posiada kompetencję do tworzenia komisji, rad i zespołów które są organami pomocniczymi lub opiniodawczo-doradczymi, mającymi charakter stały lub doraźny. Prezes każdorazowo określa: cel ich powołania, nazwę, skład osobowy, zakres zadań i tryb działania, w tym sposób finansowania ich działalności. W skład Centrum wchodzą także utworzone przez Prezesa samodzielne wydziały oraz wielo- i jednoosobowe stanowiska pracy.

Rządowe Centrum Legislacji w praktyce

Rządowe Centrum Legislacji w czytelny i przejrzysty sposób prowadzi swoją stronę internetową (https://www.rcl.gov.pl/), na której można znaleźć wiele użytecznych informacji. Informacje te są na bieżąco aktualizowane, w celu uniknięcia nieporozumień wynikających z dezaktualizacji stanu prawnego. Przede wszystkim, znajdują się tam odesłania do prowadzonych przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji Dzienników Urzędowych, m.in.: Dziennika Ustaw, w którym możemy znaleźć opublikowane ustawy i rozporządzenia, Dzienników urzędowych ministrów, w których można znaleźć opublikowane zarządzenia poszczególnych ministrów, czy Monitora Polskiego, w którym to możemy znaleźć np. Regulaminy Sejmu i Senatu czy uchwały Rady Ministrów, a także np. komunikaty wydawane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Prezes Rządowego Centrum Legislacji jest upoważniony przez Prezesa Rady Ministrów do opracowywania, uzgadniania i wnoszenia pod obrady Rady Ministrów projektów aktów prawnych w zakresie związanym z wykonywaniem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, przez co na stronie internetowej mamy dostęp do projektów, które wykonują orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Oprócz projektów wykonujących orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, mamy również dostęp do projektów realizujących przepisy prawa Unii Europejskiej, projektów opracowanych w trybie odrębnym (np. takich, wobec których nie przeprowadzono konsultacji publicznych) i projektów opracowanych na podstawie założeń projektu ustaw.

Poprzez stronę Rządowego Centrum Legislacji istnieje możliwość podglądu rządowego procesu legislacyjnego, czyli tego, na jakim etapie znajdują się prace nad projektem aktu prawnego oraz możliwość zapoznania się z dokumentami pojawiającymi się podczas poszczególnych etapów procesu legislacyjnego (może to być np. treść pisma kierującego projekt do konsultacji publicznych). Po skierowaniu projektu ustawy do Sejmu, możemy śledzić dalsze prace nad nim na stronie sejmowego procesu legislacyjnego (http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/proces.xsp), gdzie znajdują się szczegółowe informacje na temat czynności przeprowadzanych wobec projektu ustawy przez Sejm. Odesłania do tych informacji każdorazowo możemy znaleźć na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Internetowa strona Rządowego Centrum Legislacji zapewnia również dostęp do wykazu przyjętych projektów aktów prawnych, które po okresie oczekiwania staną się pełnoprawnymi, obowiązującymi aktami prawnymi i dołączą do opublikowanego na stronie skorowidza przepisów prawnych, w którym możemy w prosty sposób, ze względu na tematyczne pogrupowanie, znaleźć interesujący nas akt prawny.

Oprócz wcześniej wymienionych, warto zajrzeć do zamieszczonych na stronie „Zasad techniki prawodawczej” i „Dobrych praktyk legislacyjnych”, których szczegółowa zawartość zostanie poruszona w kolejnych artykułach. Warto zapoznać się również z zakładką „Edukacja”, w której znajduje się wiele przydatnych opracowań, dotyczących m. in. zagadnień związanych z kompetencjami i pracą wykonywaną przez Rządowe Centrum Legislacji.